Theo báo cáo tình hình bệnh dại năm 2023 của Chương trình phòng, chống bệnh dại trên người Bộ Y tế (NIHE), năm 2023 cả nước ghi nhận 82 người chết do bệnh Dại, tăng 12 trường hợp so với năm 2022 (~17%). Bệnh xảy ra ở tất cả các tháng trong năm 2023, trong đó tập trung nhiều vào các tháng 3,4,8. Khu vực miền Bắc là khu vực có số người tử vong do bệnh dại cao nhất trong cả nước (38,6%); khu vực miền Trung là 13,4%, miền Nam và Tây Nguyên có số tử vong bằng nhau (24,4%). Chó vẫn là nguồn lây truyền chủ yếu chiếm 80% các trường hợp tử vong, 18% do mèo, 0,1% do dơi và 2% là do các động vật khác như chuột, khỉ.

Bệnh Dại phân bố ở 30/63 tỉnh/TP, tăng so với năm 2022 (28 tỉnh). Trong đó, khu vực miền Bắc có 14/28 tỉnh, khu vực miền Nam 8/20 tỉnh, khu vực Tây Nguyên 3/4 tỉnh, khu vực miền Trung xảy ra ở 5/11 tỉnh. Các tỉnh có số ca bệnh dại tử vong cao nhất trong năm 2023 là Gia Lai 14 ca, Nghệ An 7 ca, Bình Phước 7 ca (năm 2022 không có), Điện Biên 6 ca, Bến Tre 5 ca, Đắk Lắk và Bình Thuận 4 ca.

Kết quả phân tích các trường hợp tử vong do bệnh dại năm 2023 trên toàn quốc cho thấy:

- Tỉ lệ ca tử vong do bệnh dại ở nam giới (72%).

-Tỉ lệ người dân tộc thiểu số bị bệnh dại chiếm tới 60% tổng số ca bệnh.

- Tỉ lệ trẻ em dưới 15 tuổi bị bệnh Dại chiếm 34%, người trong độ tuổi từ 15- 24 tuổi là 6%, nhóm tuổi 25-49 tuổi là 36,5%, nhóm tuổi trên 50 là 29,5%.

- 81/82 các trường hợp tử vong đều không đi tiêm vắc xin điều trị dự phòng bệnh Dại sau khi bị chó cắn, 01 trường hợp có tiêm vắc xin nhưng không tiêm huyết thanh kháng dại.

- Lý do không đi tiêm vắc xin điều trị dự phòng bệnh dại:

+ Chủ quan cho rằng chó nhà cắn, tại thời điểm cắn chó bình thường: 72%.

+ Không có hiểu biết về bệnh dại: 11%.

 + Không có tiền: 12%

+ Dùng thuốc nam/đông y: 12%

+ Trẻ nhỏ không nói: 6%

+ Không khai thác được thông tin: 3%

Trong năm 2023, cả nước đã ghi nhận 674.888 người đi tiêm vắc xin phòng dại, huyết thanh kháng dại và không có trường hợp nào bị tử vong do bệnh dại sau khi được điều trị dự phòng. Số người đi tiêm vắc xin phòng bệnh dại trong năm tăng 45% so với năm 2022 (465.824 người). Miền Nam là khu vực có số người đi tiêm vắc xin phòng dại cao nhất trên cả nước cao nhất, chiếm 65,3%. Đa số người dân đã có ý thức đi tiêm vắc xin phòng dại sớm, 94% các trường hợp đi tiêm phòng trong khoảng 10 ngày sau khi bị động vật cắn. Tỷ lệ bệnh nhân được sử dụng huyết thanh kháng dại trong điều trị dự phòng còn thấp, chiếm 18% trong tổng số bệnh nhân có vết thương mức độ III là mức độ bắt buộc sử dụng huyết thanh kháng dại. Cụ thể, tỉ lệ bệnh nhân tiêm huyết thanh kháng dại trên số bệnh nhân có vết thương độ III tại các khu vực lần lượt là: miền Bắc 31,8%, miền Trung 22%, miền Nam 14%, Tây Nguyên 25,6%.

Từ đầu năm 2024 đến nay, tình hình bệnh dại gia tăng đột biến với 22 trường hợp tử vong, cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ 2023 (10 trường hợp). Đặc biệt, gần đây xuất hiện các trường hợp có thời gian ủ bệnh ngắn, từ 10-15 ngày, trong đó nhiều trường hợp là trẻ em dưới 5 tuổi, bị chó, mèo cắn ở vùng đầu, mặt, gây thương tích nặng ở khu vực gần thần kinh trung ương.

Nguyên nhân chủ yếu gây tử vong do dại trên người là do người bị động vật nghi dại cắn không tiêm phòng kịp thời, nhận thức của người dân về sự nguy hiểm của bệnh dại cũng như các biện pháp phòng bệnh còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác quản lý đàn chó, mèo ở một số địa phương còn lỏng lẻo; tỷ lệ chó, mèo nuôi được tiêm vắc xin phòng dại còn thấp, chỉ đạt khoảng 50% tổng đàn dẫn đến gia tăng số ca bệnh dại trên động vật. Theo báo cáo từ Cục Thú y - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2023 ghi nhận 347 ca bệnh dại trên động vật tại 31 tỉnh, thành phố; từ đầu năm 2024 đến nay ghi nhận 45 ca tại 22 tỉnh, thành phố, tăng 06 ca và tăng gấp đôi số tỉnh, thành phố có dịch so với cùng kỳ năm 2023.

Trước tình hình gia tăng bệnh dại trên người và động vật tại nhiều nơi, để tăng cường công tác phòng, chống bệnh dại, ngày 15/3/2024, Bộ Y tế ban hành Công văn số 1208/BYT-DP gửi Đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trân trọng đề nghị quan tâm chỉ đạo các đơn vị, địa phương tập trung triển khai cấp bách một số nội dung như, cụ thể như sau:

1. Thực hiện đầy đủ, hiệu quả các nội dung trong Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại, giai đoạn 2022-2030 ban hành kèm theo Quyết định số 2151/QĐ-TTg ngày 21/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

2. Chủ động giám sát chặt chẽ các trường hợp bị chó, mèo nghi dại cắn để hướng dẫn tiêm phòng theo hướng dẫn của Bộ Y tế và xử lý ổ dịch kịp thời. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành y tế và thú y để giám sát, phát hiện sớm các trường hợp bị động vật nghi dại cắn.

3. Đảm bảo đủ và tăng cường khả năng tiếp cận của người dân với vắc xin phòng dại, huyết thanh kháng dại, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao; bố trí mỗi huyện có ít nhất 01 điểm tiêm, ở những nơi địa bàn rộng và địa hình khó khăn xem xét bố trí thêm điểm tiêm phòng. Tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế ở các điểm tiêm vắc xin phòng dại về các kỹ năng tư vấn, xử trí các trường hợp bị động vật cắn.

4. Đẩy mạnh công tác truyền thông về sự nguy hiểm của bệnh dại; kịp thời chia sẻ thông tin để người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh và vận động người dân kịp thời đến cơ sở y tế để khám, tư vấn và tiêm vắc xin phòng dại, huyết thanh kháng dại, nhất là tại các địa phương có trường hợp tử vong do dại và có tỷ lệ tiêm phòng trên chó, mèo thấp. Tăng cường công tác truyền thông trong trường học cho trẻ em, học sinh; truyền thông đại chúng, truyền thông trực tiếp và truyền thông qua hệ thống truyền truyền cơ sở tại vùng sâu, vùng xa, vùng có động đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống và lưu ý việc không chữa bệnh dại bằng các biện pháp chưa được Bộ Y tế công nhận.

5. Bố trí kinh phí để triển khai đồng bộ, hiệu quả các hoạt động phòng, chống bệnh dại trên người và động vật và huy động sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể và cộng đồng, xã hội trong công tác phòng, chống bệnh dại.

Bộ Y tế kính đề nghị Đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm chỉ đạo tổ chức thực hiện.

Admin