Ngày 25/4/2022, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đã tổ chức Hội thảo công bố "Báo cáo Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam năm 2019".

GS.TS.Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế dự và chủ trì Hội thảo. Ngoài ra tham dự Hội thảo còn có TS Kidong Park, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam; đại diện các Vụ, Cục, đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Y tế.

GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Việt Nam đang phải giải quyết gánh nặng bệnh tật kép, trong khi các bệnh truyền nhiễm như COVID-19 diễn biến phức tạp thì nước ta cũng phải đối mặt với sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm. Gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm đang chiếm tới 74% tổng gánh nặng bệnh tật toàn quốc và các bệnh này là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong.

Theo số liệu mới nhất, mỗi năm tỷ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm 81% tổng số tử vong do mọi nguyên nhân, tập trung chủ yếu là các bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh hô hấp mạn tính. Theo đó ước tính ở người trưởng thành tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp là 26%, tương đương khoảng 17 triệu người mắc; tỷ lệ mắc đái tháo đường là 7%, tương đương với khoảng 4,5 triệu người mắc bệnh. Nguyên nhân của sự gia tăng các bệnh không lây nhiễm là do sự gia tăng nhanh các yếu tố nguy cơ như: hút thuốc, uống rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý và thiếu vận động thể lực, kèm theo là các tình trạng thừa cân béo phì, tăng huyết áp, rối loạn đường máu và mỡ máu.

Vì vậy việc bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe cho trẻ em và thanh thiếu niên thông qua thúc đẩy hình thành các hành vi có lợi cho sức khỏe và phòng chống các yếu tố nguy cơ là một chính sách ưu tiên của Việt Nam. Để giải quyết hiệu quả các bệnh không lây nhiễm và để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của nhân dân, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng, chống các bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025; Chương trình sức khỏe Việt Nam và Chương trình sức khỏe học đường giai đoạn 2021-2025.

Nhằm góp phần cung cấp bằng chứng cho việc triển khai thực hiện và đánh giá các mục tiêu, chỉ tiêu của Chiến lược quốc gia và của Chương trình Sức khỏe Việt Nam, trong năm 2019 Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới và các cơ quan chuyên môn tổ chức cuộc Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam. Đây là cuộc khảo sát lần thứ hai, được thiết kế công phu, khoa học, áp dụng các quy trình chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới để nghiên cứu thực trạng và xu hướng của các yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm và các hành vi sức khỏe phổ biến của học sinh lứa tuổi 13 đến 17 ở Việt Nam, đặc biệt là các yếu tố hành vi liên quan đến chế độ ăn uống, vệ sinh cá nhân, phòng chống dịch bệnh, sử dụng thuốc lá, rượu bia, hoạt động thể chất, tai nạn thương tích, sức khỏe tâm thần, và các vấn đề sức khỏe khác.

Các số liệu tại nghiên cứu này giúp cho việc theo dõi, báo cáo tiến độ thực hiện các mục tiêu tự nguyện toàn cầu mà Việt Nam đã thông qua và cam kết thực hiện, đồng thời cung cấp bằng chứng cho việc xây dựng các chính sách bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cho trẻ em, học sinh.

Cuộc khảo sát triển khai tại 21 tỉnh với hơn 7.700 học sinh tham gia, cung cấp số liệu về yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh không lây nhiễm cũng như các bệnh khác. Số học sinh tham gia khảo sát đều từ lớp 8-12 (tương ứng trẻ 13-17 tuổi) của 81 trường. So sánh điều tra tại Việt Nam năm 2013 với 2019 cho thấy, có nhiều tiến bộ có ý nghĩa quan trọng trong một số lĩnh vực. Trong đó, tỷ lệ học sinh hút thuốc lá, dùng ma tuý và học sinh bị bắt nạt giảm nhiều. Ngoài ra, học sinh đã tăng cường hoạt động thể chất. Trong đó, tỷ lệ vận động 60 phút/ngày, 5 ngày trong tuần đã tăng từ 20,5% lên 21,7%.

Theo báo cáo, so sánh kết quả điều tra tại Việt Nam năm 2013 và 2019, học sinh ăn thức ăn nhanh tăng hơn; tỷ lệ học sinh thừa cân béo phì tăng lên. Học sinh sử dụng thuốc lá điện tử mức khá cao. Học sinh suy dinh dưỡng nhẹ cân giảm 50% nhưng học sinh thừa cân, béo phì là 5,8% (tăng lên 10,6% trong 2019). Đặc biệt, thông tin từ nhóm nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ quan hệ tình dục trong học sinh giảm nhẹ, nhưng tỷ lệ quan hệ tình dục trước 14 tuổi tăng gấp 2 lần, từ 1,45% (năm 2013), tăng lên 3,51% (năm 2019).

Trong số những học sinh đã từng quan hệ tình dục, 42,4% có sử dụng bao cao su và 44,0% sử dụng các phương pháp ngừa thai khác, thấp hơn so với tỷ lệ này vào năm 2013 (lần lượt là 52,6% và 64,2%). trong đó 63,0% có sử dụng bao cao su trong lần quan hệ tình dục gần đây nhất.

Việc quan hệ tình dục trước 14 tuổi và không sử dụng bao cao su góp phần gây ra tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên và mang thai ngoài ý muốn cũng như tỷ lệ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cao.

Ban biên tập trang thông tin điện tử Cục Y tế dự phòng