Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh không lây nhiễm chiếm khoảng 73% tổng số ca tử vong ở Việt Nam. Trong đó, ung thư, bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và rối loạn sức khỏe tâm thần là những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất. Những căn bệnh này không chỉ làm gia tăng tỷ lệ tử vong mà còn tạo gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và kinh tế quốc dân.

Sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm chủ yếu xuất phát từ lối sống không lành mạnh, chế độ dinh dưỡng kém, thiếu vận động thể chất, ô nhiễm môi trường và căng thẳng trong cuộc sống. Điều này đặt ra thách thức lớn cho Bộ Y tế và các cơ quan chức năng trong việc triển khai các biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả.

Ngày 13 tháng 6 năm 2024, Bộ Y tế đã chính thức ban hành Quyết định số 1651/QĐ-BYT phê duyệt Đề án Dự phòng, phát hiện, quản lý điều trị các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen phế quản và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2024-2025. Mục tiêu của Đề án là tăng cường các biện pháp dự phòng, phát hiện sớm và quản lý điều trị để hạn chế sự gia tăng tỷ lệ người tiền bệnh, mắc bệnh, tàn tật và tử vong sớm do các bệnh không lây nhiễm (NCDs) và rối loạn sức khỏe tâm thần. Đề án cũng hướng tới việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đề án đặt ra các mục tiêu cụ thể như sau:

• Tăng tỷ lệ dự phòng và phát hiện sớm: Tăng cường việc phát hiện và quản lý điều trị người mắc bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần.
• Phát triển năng lực hệ thống: Nâng cao năng lực của hệ thống y tế để đảm bảo cung cấp dịch vụ phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần một cách hiệu quả.
• Giám sát và quản lý thông tin: Cải thiện hệ thống giám sát, quản lý thông tin, thống kê báo cáo liên quan đến bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ gây bệnh.

Để thực hiện các mục tiêu trên, Bộ Y tế đã đề xuất các giải pháp chính sau:

1. Tăng cường công tác quản lý: Cần có sự lãnh đạo và chỉ đạo chặt chẽ để hoàn thiện các chính sách liên quan đến dự phòng và điều trị bệnh không lây nhiễm. Việc này sẽ tạo ra một khung pháp lý vững chắc cho các hoạt động y tế.
2. Đẩy mạnh truyền thông sức khỏe: Tổ chức các chiến dịch truyền thông quy mô lớn, cung cấp thông tin đầy đủ và hướng dẫn người dân chủ động thực hiện các biện pháp dự phòng, phát hiện sớm và quản lý điều trị.
3. Tăng cường dịch vụ y tế: Đảm bảo cung cấp đầy đủ các dịch vụ dự phòng, phát hiện và quản lý điều trị cho người bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần từ cấp trung ương đến cơ sở.
4. Phát triển năng lực hệ thống dịch vụ:

• Kiện toàn mạng lưới phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần.
• Xây dựng các hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật cho công tác dự phòng, phát hiện và quản lý điều trị người bệnh.
• Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế.
• Đảm bảo cung cấp đủ thuốc và trang thiết bị cần thiết.
• Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả các hoạt động y tế.
• Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và phòng chống bệnh không lây nhiễm.

5. Phát triển hệ thống giám sát: Tăng cường khả năng giám sát, quản lý thông tin liên quan đến bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và yếu tố nguy cơ gây bệnh. Các hoạt động bao gồm:

• Nâng cao năng lực hệ thống giám sát thông tin.
• Triển khai giám sát yếu tố nguy cơ gây bệnh.
• Thiết lập giám sát ghi nhận ung thư và giám sát tình hình tử vong.
• Đánh giá và giám sát đáp ứng của hệ thống y tế đối với các dịch bệnh.

6. Phối hợp và hợp tác: Tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và trong nước trong nghiên cứu, đào tạo để phát triển nguồn nhân lực cho công tác phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần. Cụ thể:

• Chủ động hợp tác với các quốc gia, viện, trường và hiệp hội trong khu vực và trên thế giới.
• Tăng cường hợp tác với Tổ chức Y tế thế giới và các cơ quan, tổ chức trong nước để hỗ trợ triển khai Đề án, lồng ghép các chương trình hợp tác với hoạt động của Đề án nhằm thực hiện các mục tiêu của Chiến lược quốc gia.

Đề án Dự phòng, phát hiện, quản lý điều trị các bệnh không lây nhiễm giai đoạn đến năm 2025 không chỉ là một kế hoạch hành động mà còn thể hiện cam kết của Bộ Y tế đối với sức khỏe cộng đồng. Thực hiện tốt Đề án sẽ góp phần giảm thiểu tỷ lệ mắc bệnh và tử vong sớm, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức quốc tế và cộng đồng là yếu tố then chốt quyết định thành công của Đề án, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế - xã hội của đất nước.

Ban biên tập trang thông tin điện tử Cục Y tế dự phòng