Sởi và rubella là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút sởi và vi rút Rubella gây ra, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng của trẻ như viêm phổi, viêm màng não,... Trẻ mắc hội chứng Rubella bẩm sinh (CRS) có thể gặp nhiều dị tật bẩm sinh như các bệnh tim bẩm sinh, dị tật ống thần kinh, điếc bẩm sinh, chậm phát triển, đái tháo đường ở trẻ nhỏ, vàng da và xuất huyết, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và tinh thần. Vắc xin sởi và rubella đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh. Trước đại dịch, tỷ lệ tiêm mũi 1 vắc xin sởi trên toàn quốc hằng năm đạt trên 95%, và tỷ lệ tiêm vắc xin Sởi – Rubella (MR) cho trẻ 18 tháng tuổi đạt trên 90%. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, chương trình tiêm chủng trên toàn cầu cũng như của Việt Nam bị ảnh hưởng, dẫn tới nhiều trẻ bị lỡ mũi tiêm trong đó có vắc xin sởi và rubella. Ngoài ra, việc gián đoạn cung ứng tạm thời các vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng một số giai đoạn trong năm 2022-2023 đã ảnh hưởng đến tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin bao gồm vắc xin sởi và rubella. Nhiều trẻ chưa được tiêm chủng đúng lịch hoặc chưa tiêm đủ các mũi vắc xin trong những năm gần đây dẫn đến nguy cơ các bệnh phòng được vắc xin quay trở lại và tiếp tục ghi nhận các ca mắc mới và có cả ổ dịch nếu không triển khai quyết liệt và liên tục các biện pháp phòng, chống và kiểm soát dịch, đặc biệt là công tác tiêm chủng vắc xin phòng bệnh.

Hiện nay, bệnh sởi đang có xu hướng gia tăng số ca mắc tại nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, một số nước như Philippines, Malaysia dịch sởi đã xuất hiện trên diện rộng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá nguy cơ bùng phát dịch sởi tại Việt Nam là rất cao. WHO cũng khuyến cáo tại các tỉnh, thành phố có nguy cơ cao và rất cao và những nơi hiện có chùm ca sởi cần ghi nhận những trường hợp sởi chẩn đoán sớm bệnh, cần triển khai tiêm chủng chiến dịch, các tỉnh, thành phố còn lại có nguy cơ thấp và trung bình, cần tổ chức rà soát để tiêm bù, tiêm vét cho trẻ lỡ tiêm do đại dịch. Việc triển khai tiêm chiến dịch vắc xin sởi hiện đang rất cần được thực hiện khẩn trương để ngăn chặn dịch sởi lây lan; đặc biệt ở những nơi có dịch cần lưu ý không để dịch bùng lan rộng. Do đặc điểm dễ lây lan của bệnh sởi, bệnh khả năng lây lan nhanh, cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, các ban ngành, đoàn thể để kiểm soát.

Tại Việt Nam năm 2024, theo kết quả đánh giá nguy cơ sởi tại 63 tỉnh thành theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy 7 tỉnh có nguy cơ rất cao; trong đó miền Bắc có 01 tỉnh Hà Tĩnh và miền Nam có 06 tỉnh, thành phố (TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Long An, Sóc Trăng, Bình Phước, Kiên Giang). Bên cạnh đó, 7 tỉnh được đánh giá có nguy cơ cao gồm miền Trung có 1 tỉnh (Quảng Nam), Tây Nguyên có 2 tỉnh (Gia Lai, Đắk Lắk) và miền Nam có 4 tỉnh, thành phố (Tây Ninh, Bến Tre, Bình Dương, Cà Mau). Ngoài ra, còn có 9 tỉnh nguy cơ trung bình và 40 tỉnh nguy cơ thấp. Tại thời điểm hiện tại, số trường hợp sởi đã tăng lên so với thời điểm tiến hành đánh giá nguy cơ.

Căn cứ đặc điểm dịch tễ học, tình hình dịch bệnh Sởi hiện nay, khuyến cáo, khả năng hỗ trợ vắc xin của WHO, ý kiến thống nhất của Hội đồng tư vấn sử dụng vắc xin của Bộ Y tế, đề xuất về đối tượng, nhu cầu vắc xin Sởi-Rubella của các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, ngày 22/8/2024, Bộ Y tế ban hành Kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch Sởi năm 2024 với mục tiêu chính như sau: "Tăng tỷ lệ miễn dịch phòng bệnh sởi trong cộng đồng nhằm chủ động phòng chống dịch bệnh, giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh sởi tại các vùng nguy cơ, vùng đang có các ca sởi, dịch sởi xảy ra".

Với nhóm đối tượng là trẻ từ 1-10 tuổi tại vùng nguy cơ; nhân viên y tế có nguy cơ tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh điều trị bệnh nhân sởi chưa được tiêm đủ mũi vắc xin chứa thành phần sởi theo quy định. Ưu tiên tiêm trước cho nhóm đối tượng từ 1-5 tuổi. Nhóm tuổi cụ thể tiêm chủng do các tỉnh, thành phố quyết định trên cơ sở tình hình dịch bệnh tại địa phương, điều kiện cung ứng vắc xin, nguồn lực của địa phương và trao đổi thống nhất với các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur khu vực.

* Các địa phương hưởng ứng Chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch Sởi năm 2024

- Hồ Chí Minh: Ngày 27/8, UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 3547/QĐ-UBND về việc công bố dịch Sởi và Kế hoạch 4959/KH-UBND về việc chủ động ứng phó dịch bệnh Sởi trên địa bàn Thành phố năm 2024. Theo đó, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ thực hiện Chiến dịch tiêm bổ sung vắc xin Sởi. Theo kế hoạch, những đối tượng được ưu tiên tiêm trong đợt này là trẻ từ 1 - 5 tuổi đang sinh sống tại thành phố, không kể tiền sử tiêm chủng, các trẻ thuộc nhóm nguy cơ cao (từ 6 - 16 tuổi) đang khám điều trị tại các bệnh viện không kể tiền sử tiêm chủng. Nhóm trẻ từ 6 - 10 tuổi chưa tiêm đủ mũi vắc xin, các nhân viên y tế có nguy cơ tiếp xúc với người mắc Sởi, nhân viên y tế chăm sóc trẻ thuộc nhóm nguy cơ cao nhưng chưa tiêm hoặc chưa tiêm đủ vắc xin có thành phần Sởi cũng sẽ được tiêm trong chiến dịch này. Chương trình sẽ không tiêm vắc xin MR cho những trẻ đã được tiêm vắc xin có chứa thành phần Sởi trong vòng 1 tháng trước khi triển khai chiến dịch (cần có bằng chứng thể hiện trên Phiếu/Sổ tiêm chủng/Phần mềm quản lý Tiêm chủng). Chiến dịch được triển khai tại tất cả các trạm y tế phường, xã, thị trấn thuộc 22 quận, huyện, thành phố Thủ Đức. Vắc xin được sử dụng trong chiến dịch này là vắc xin Sởi – Rubella (vắc xin MR), được mua từ nguồn ngân sách Thành phố.

- 

Ban biên tập trang thông tin điện tử Cục Y tế dự phòng